Bu yazımda da yine sık sık duyduğum şikayetlerden biri olan “Buharcı dili” (vaper’s tongue) konusunu açıklamaya çalışacağım. Gerçekte ben manyak bir buharcı olduğum için çok karşılaştığım bir problem değil. Ama sizler için bayağı dolaşıp aşağıdaki bilgileri topladım.

En sevdiğiniz likiti içerken birdenbire bunun o kadar da sevilecek bir likit olmadığını düşündünüz mü hiç?

Ya da daha kötüsü, dilinizin biraz uyuştuğunu ve hiç tat alamadığınızı düşündünüz mü?

O zaman abicim, başınıza gelen, meşhur buharcı dili. (vaper’s tongue).

Öncelikle paniğe kapılmayın. CİDDİ bir problem değil ve SÜREKLİ de değil.

Buharcı Dili (Vaper’s Tongue) Nedir?

Buharcı dili (Buharcı yorgunluğu -Vaper’s fatigue- da deniliyor(muş)) beğendiğiniz tek bir bireysel aromadan hoşlanmama dan başlayıp hiç bir yiyecek veya içecekten tat alamamaya kadar giden rahatsızlıklara verilen bir ad.

İlk örnek çok daha fazla rastlanan bir rahatsızlıkken diğeri, susuz kalma, vitamin eksikliği, veya hastalık gibi sebepleri olabilecek, daha ciddi bir problemdir.  Bu vakaların çoğunda sıkıntı geçicidir ve kısa zamanda normale döner (Gerçi bunu hızlandıracak ipuçları var aşağıda)

Tat alma nasıl oluşur?

Resim: Tat alma cisimciklerinin mikroskopik görüntüsü Orjinal görüntü –  Fine Art America.

Dilinizde 2.000-10.000 tat alma cisimciği vardır. Siz yukarı 10.000 tat alma cisimciği kategorisindeyseniz ciddi bir biçimde, çay, şarap, ve hatta e-likit tadıcılığı gibi bir meslek edinebilirsiniz.

Likit seçiminin kişiselliği, bir kişinin beğendiği likitin bir başkasına hiç zevk vermemesi de bu tat alma cisimciklerinin sayısındaki farklardan olabilir pekala.

Tat alma cisimciklerinizdeki hücreler tam bir dönence içindedir. Ölürler ve yerine yenileri oluşur. Bu dönüşüm 10 gün ile 2 hafta arasında tamamlanır.

Tat alma cisimcikleriniz 5 değişik tat almaya uygundur:

• Tatlılar
• Ekşiler
• Tuzlular
• Acılar
• umami (tatlı, tuzlu, ekşi, acı dışındaki tatlar)

Burnunuzu Yabana Atmayın!

Dilinizi kaplayan binlerce tat alma cisimciğine rağmen kokunun bunlar üzerindeki etkisi çok önemlidir.

Burnunuzdan gelen mesaj, tat alma cisimcikleriyle beraber Yerken, içerken veya buharlarken, beğendiğiniz tadı oluştururlar.

Bir araştırmada Çay tadımcılarına burunlarını kapatmaları söylenmiş ve tadımcılar değişik çaylar arasındaki farkı bu yeni tat alma sisteminde birbirinden ayıramadıklarını hayretle görmüşlerdir.

Bu deneyi kendiniz de yapabilirsiniz. bir içecek için çay, kola, meyve suyu ve aynı şeyi burnunuzu kapatarak da için. Burnunuzu kapattığınızda tat daha az gelecektir.

(Bu deneyi buharla da yapabilirsiniz ama dikkatli olun öksürtebilir.)

Koku ve Tat  Psikolojisi (Ne???)

İşin enteresan tarafı tatlar kesin olarak nitelendirilemezler. Yaşlandıkça tatların değiştiği gerçektir. Ve çeşitli etkiler de tat olayını değiştirebilir. hasta olmadan önce tatmak, önceleri beğenmediğiniz bir tadın insanlar tarafından beğenilmesi. Veya herkesin çok beğendiği bir tadı hiç beğenmemeniz, beklentilerle açıklanabilecek konulardır, aşağıdaki deneylerde görebileceğiniz gibi:

Pepsi/Coca Cola deneyi

Körleme yapılan bir deneyde insanlara Pepsi ve coca cola verilmiş. İnsanların çoğunluğu pepsinin tadını beğenmiş ama tercih sorgulamasında coca cola 4:1 oranla pepsiyi geçmiştir.

Naneli Bir şey

Başka bir deneyde TV sunucusu Derren Brown Bir şişe nane açarak seyircilerden çoğunun, kokuyu alabileceklerini söylemiştir.

Seyircilerin kokuyu aldıklarını söylemelerinden sonra, “Aslında bir koku yoktu biz bunu size düşük frekanslı bir sesle hissettirdik” demiştir.

Ve TV izleyicilerine TV’nin sesini açmalarını ve nane kokusu duyanların #derrensmells hashtagine twit atmalarını söyledi.

Bir çok kişi kokuyu aldıklarını bildirdikten sonra Deren bombayı patlattı. Ses falan yoktu. Beklentiler onlara bu kokuyu duyurmuştu.

Bu testler buharcılara enteresan sorular getirir değil mi? Bu aldığınız likit çok güzel çünkü; çok methedildiği için mi? Şişesi veya paketi çok güzel ondan mı? Beklentileriniz yüzünden mi?

Likitinizi sevme sebebiniz kimyasal/bilimsel nedenlerle mi yoksa Psikolojik mi?

Bir likit firmasında Karışım yapan elemanlardan birine “Çok güzel bir likit yaptık sen de bir dene” demişler ve sonra da “Bir likit daha var ama o pek güzel olmadı yine de zevkler tartışılmaz onu da bir tat” demişler.

(Aslında tahmin edebileceğiniz gibi aynı likit)

Eleman beklenen tepkiyi vererek ilk denediğini beğendi diğerini beğenmedi.

Buharcı Dilinin 10 Olası Sebebi

Buraya kadar okuduysanız, çoğu yerde “Hmmm” “Evet burnum tıkalıydı” , “Evet herkesin beğendiği likitler bana da yavan geliyor” demiş olmalısınız. Konuyu bu kadar derinlemesine inceleme sebebim problemi ve çözümü burada bulabilin diye. Biraz da çenem düşük…

1. Aynı aromalı likiti çok uzun süre tüketmek

Bu tüm sebepler arasında en az bilimselliğe sahip sebep. Bilimsel bir açıklama bulamadım doğrusu ama pek çok buharcı, bir likiti uzun süre kullandıktan sonra rastlanıyor bu şikayete en çok.

2. Tat alma cisimciklerinin hasar Görmesi

Maalesef tat alma cisimcikleri hasar görebilir ve bu da buharcı diline sebep olabilir. Buna sebep olabilecek nedenler; Sigara içmek, enfeksiyonlar, alkol tüketimi çok ekşi yiyecekler, baharatlı yemekler ve bazı ilaçlar. Neyse ki tat alma cisimcikleri kendilerini onarabilirler. Gerçi yaşlandıkça onarma hızı düşer. Bu yüzden de tat duygumuz çocukluktan itibaren yaşlandıkça değişir.

Daha önce bahsettiğim gibi yeniden oluşması 2 haftayı bulur bu yüzden tatları eskisi gibi almamız biraz zaman alacaktır.

3. Sigaradan buhara yeni geçtiyseniz

Bunu da eksik kalmasın diye yazıyorum çünkü Buharcı dilini işleyen pek çok konuda var. Her ikisini aynı anda kullanmıyorsanız bunun pek te olası olmadığını düşünüyorum şahsen.

Evet sigara içmek koku ve tat alma duyularını bozar. (Allahtan kalıcı değil) Aslında pek çok buharcı başladıktan iki hafta sonra Pişirilen kahvenin enfes tadını ve kokusunu alabildiklerini söylemişlerdir. (Tabii bu pozitif kısmı sadece iyi kokuları değil kötüleri de daha çok algılıyorsunuz.)

Ancak buharcı dili birden olan bir şey. Sigaraya yeni başlamadıysanız böyle bir sebep de çok olası değil.

4. Vücudun susuz kalması

Vücudun susuz kalması da buharcı dilinin sebeplerinden biri. Dikkat edilmesi gereken diğer semptomları Baş ağrısı, kuru ağız ve boğaz, yorgunluk, ve koyu idrar.

Bir bardak su yardımcı olabilir ama suyla beraber madensel tuzları da kaybettiğinizi, onlara da ihtiyacınız olduğunu unutmayın.

5. Ağız kuruluğu

Ağız kuruması tükürük eksikliğinden olur. Özellikle yaşlanıyorsanız, zaman zaman başınıza gelecektir. Bu da tat kaybının sebeplerindendir.

6. Burun tıkanması

Daha önce söylediğimiz gibi tat alma duyumuz koku alma duyusuyla ortak çalışarak aromayı almamızı sağlar (Özellikle kompleks aromaları) Burnunuz tıkalıysa tat almanız eksik kalacaktır.

7. Diğer hastalıklar

Tıkanmış burun ve tabii birlikte olduğu soğuk algınlığı, nezle ve grip tat kaybettiğimiz tek sorun değildir. Buhar keyfinize çomak sokacak pek çok rahatsızlık ta var.

• Ağız, burun veya kafada yaralanma
• Şişmiş veya iltihaplı damak ve diş eti (Diş eti iltihaplanması-cincivitis)
• B12 Vitamini veya Çinko eksikliği.
• alzheimer

(Burası biraz rahatsız etti beni doğrusu. Bunu yazmak zorundayım ama kimsenin de ben alzheimermıyım diye paniklemesini de istemem.

Hatırlarsanız buharcı dili hemen herkesin başına gelir ve bir şekilde geçer demiştik.

Bu yüzden ısrar etmediyse ve geçtiyse sorun yoktur. Ama ısrar ederse de bir doktorla konuşmakta yarar vardır.)

7. İlaçlar

Bir çok ilaç tat kaybına yol açabilir:

• Tiroid ilaçları
• captopril
• griseofulvin
• lithium
• penicillamine
• procarbazine
• rifampin
• bazı kanser ilaçları

Bu ilaçlardan birini kullanıyorsanız ve buharcı dili olduysanız sebep ilaç olabilir.

8. Stres ve endişe

Endişe ağız tadınızı değiştirebilir. Tuhaf gelebilir ama endişeli olduğunuzu hissetmeseniz bile bu olabilir.

Stresli olduğunuz zaman tat alma cisimcikleri neden değişir bilmemekle beraber şunlar oluşmuş olabilir:

• Tat alma cisimciklerinde değişiklik strese tepki veriyor olabilirler
• Ağızdan nefes almak- endişeliyken genelde ağızdan nefes alınır. bu da değişik tat almaya sebep olur. (Muhtemelen tükürük bezleriniz etkilenir ve ağızdaki bakterilerden de olabilir)
• asit reflu
• Hassaslık artışı – bazen stresliyken daha hassas oluruz kötü tatlara karşı

9. E-likitin en iyi kullanma zamanını geçmek

Bazı likitler, imalatının üzerinden uzun süre geçtiğinde, aromalarda değişiklikler olur. Likitin tadı gider biberli baharatlı bir tat kalır. Bu buharcı dili değil yeni bir likit alma zamanının gelmesidir.

10. Kirli Atomizer bağlantıları

Bu iddiayı da araştırırken gördüm. Kirli atomizerler buharcı diline sebep olur deniyordu.şüpheniz varsa atomizerinizi iyice temizleyin ya da yenisini alın.

Buharcı dilini tedavi

Yukarıda tıbbi durumlar için fazla bilgi koymadım. Tabii ki endişeniz varsa, vitamin eksikliği veya başka bir hastalıktan şüpheleniyorsanız, bunu danışacağınız kişi bir internet  yazarı değil, doktorlardır.

Ama %99 olasılıkla aşağıda belirteceğim tedaviler Buharcı dilinin geçmesine yardım edecektir.

1. Aromayı değiştirin

Bu basit çözüm bildiğim çok kişiye yardımcı oldu. Değiştirin ve 1-2  hafta sonra döndüğünüzde likitiniz eski tadına dönecektir.

2. Daha kuvvetli bir aroma kullanın

Mentollü bir likite tahammülünüz varsa kısa sürede eski likitinize dönebilirsiniz.

3. Daha fazla su için

Su içmek buharcıya 2 problemde yardımcı olur. ağzı temizler ve su kaybını karşılar.

4. Taze kahve çekirdekleri koklayın

Bu şarap tadıcılar ve parfümcülerin kullandıkları bir metottur. Neye yaradığı konusunda bir fikrim yok ama bu konunun profesyonelleri kahve kokusunun tat alma duyusunu resetlediğini düşünüyor.

Forumlarda pek çok buharcının bu metodun kendileri için çözüm olduğunu belirttiğini göz önüne alırsak denemekten zarar gelmez diye düşünüyorum. Dilin altına türk kahvesi koymak ta başarılı olduğu belirtilen bir metot.

5. Limon emmek

Kahve çekirdekleri gibi limon yemenin de tat alma duyusunu resetlediği söyleniyor. Limon fazla ekşiyse sizin için, dondurup deneyebilirsiniz.

6. Ağız gargarası

Burada işler karışıyor. Kimi iyi geliyor derken diğerleri sebep oluyor fikrinde. Bu yüzden deneyecek bir şey kalmazsa denersiniz.

7. vicks vapour

Bu benim oğlumda işe yarayan bir metot. En kuvvetlisini, kaynar suyun içine bir parça vicks koyup buharını çekerek elde etti. Burna bir parça sürünce de işe yarıyor.

8. Zamana bırakın

Daha önce de belirttiğimiz gibi  tat alma cisimciklerinin yenilenmesi 2 haftayı buluyor. Şayet cisimcikler zarar gördüyse iyileşmelerine fırsat verin

9. Hem sigara hem buhar kullanmayın:

Bunu yapıyorsanız 1-2  hafta sadece buharla gitmeyi deneyebilirsiniz. Bu sigara kaynaklı pek çok sıkıntıyı kaldıracak ve daha güzel tat almanızı sağlayacaktır.I

10 Bir müddet aromasız likitle (nbase) buharlayın

1-2 hafta sadece nbase için tavsiyesi de var deneyen var mı bilmiyorum ama bir yerlerde tavsiye edildiğini gördüm.